ကမ္ဘာ့အလှဆုံး အက္ခရာတွေထဲမှာ နံပါတ်(၁) အလှဆုံးအဖြစ် ဗိုလ်စွဲခဲ့တဲ့ မြန်မာအက္ခရာ

နိုင်ငံ တနိုင်ငံချင်းစီမှာ ကိုယ့်နိုင်ငံကိုယ်စားပြုတဲ့ နိုင်ငံတော်အလံတခုစီရှိသလိုပဲ အခြေခံ ဘာသာစကားတွေ.. အက္ခရာတွေ..သင်္ကေတတွေလည်း အမျိုးမျိုး ရှိတတ်ကြပါတယ်။ ၈ ရာစုတည်းက ရှင်သန်နေထိုင်ခဲ့တဲ့ Phoenician တွေခေတ်မှာတင်ပဲ အက္ခရာသင်္ကေတတွေ..ဘာသာစကားတွေစတင်ပေါ်ပေါက်လာနေခဲ့ပြီလေ။

အဲ့ဒီနောက်ကနေ အီဂျစ်လူမျိုးတွေရဲ့ ခေတ်ကာလမှာလည်း သင်္ကေတ အက္ခရာတွေနဲ့ ဘာသာစကားတွေ အမျိုးမျိုးကျယ်ပြန့်လာရင်း ဒီနေ့ခေတ်မှာဆို နိုင်ငံတိုင်းက သူ့ ဘာသာစကား..စာပေ အက္ခရာတွေနဲ့ရှိနေပါပြီ။

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၂၅၀၀ မှာ Latin အက္ခရာက နေရာတိုင်းအနှံ့အပြား တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် သုံးခဲ့တာကြောင့် တခြားဘာသာစကားတွေ မှေးမှိန်ပျောက်ကွယ်ခဲ့ရပါတယ်။ အဲ့ဒီနောက် ရောမ အင်ပါယာပေါ်လာပြီး အက္ခရာတွေ သင်ကြားမှုပြောင်းလဲလာတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲ့ဒါကလည်း တွက်ချက်ရခက်တာမို့ အဲ့ဒီနောက် အက္ခရာတွေဘာသာစကားတွေအများကြီးပေါ်လာပါတယ်။

အဲ့ဒီထဲမှာမှ ဆန်ဖရန်စစ္စကိုမှာ အခြေစိုက်တဲ့ မြောက်အ‌မေရိက ဒစ်ဂျစ်ဒယ်မီဒီယာကုမ္ပဏီနဲ့ ခရီးသွားကွန်ယက် ဖြစ်တဲ့ Matador Network က 2020 မှာ တင်ပြတဲ့ ဆောင်းပါးအရ အလှဆုံးလို့သတ်မှတ်ခံရတဲ့ ဘာသာစကား 5 ခု ကတော့…

(၁) Burmese (မြန်မာဘာသာစကား) – ဘယ်ဘက်ကိုကြည့်ကြည့် လုံးလုံးဝိုင်းဝိုင်းလေးနဲ့ ချစ်စရာကောင်းတဲ့အပြင် ခေါက်ချိုးလည်း ညီပြီး နာရီလက်တံတဖက်တည်းကို လှည့်တဲ့ ဘာသာစကားမို့ မြန်မာဘာသာစကားက အလှဆုံးလို့ နာမည်ကြီးပါတယ်။ ဗျည်း ၃၃ လုံးနဲ့ သရ ၈ လုံးရှိပါတယ်။

(၂) Sinhalese (သီရိလင်္ကာစကား) – အကျယ်ပြန့်ဆုံး ဘာသာစကားလို့ လူသိများပါတယ်။ သူ့ဆီမှာ အသေးငယ်ဆုံး စာသားတွေ ခွဲပေးတဲ့ အသံကွဲတောင် အမျိုး ၅၀ လောက်ရှိပါတယ်။ အဲ့ထဲက ၃၈ မျိုးကို ခေတ်မီ စာရေးသားနည်းအတွက် သုံးပါတယ်။ သူ့ဆီမှာလည်း Sanskrit နဲ့ အိန္ဒိယဘက်က မွေးစားထားတဲ့ Pali ဆိုပြီး ၂မျိုးထပ်ကွဲပါတယ်။

(၃) Georgian (ဂျော်ဂျီယာဘာသာစကား) – တူရကီနဲ့ ရုရှားနိုင်ငံကြားမှာရှိပေမယ့် ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံမှာလည်း သူ့ကိုယ်ပိုင် ဘာသာစကားနဲ့သူပါ။ သူ့ ဘာသာစကားရော အက္ခရာရောက ရုရှားဘက်က လွှမ်းမိုးမှုကို ခံခဲ့ရပုံတူပါတယ်။ ဗျည်းအက္ခရာ ၃၈ လုံးရှိပေမယ့် ၅ လုံးကတော့ ခေတ်မမီတော့ဘူးလို့ဆိုပါတယ်။ ရေးဆွဲနည်းကတော့ ဘယ်မှညာသို့ ရေးရတာဖြစ်ပါတယ်။

(၄) Tagalog (ဖိလစ်ပိုင်ဘာသာစကား) – Indo European ဘာသာစကားကနေ ကွဲထွက်လာတဲ့ Tagalog ဘာသာစကားက ခုနောက်ပိုင်းသုံးတဲ့ Spanish စကားမတိုင်ခင် ဦးဦးဖျားဖျားပေါ်တဲ့ ဘာသာစကားပါ။ သူ့ကို ရေးနည်းကတော့ နဂိုက အောက်ကနေ အပေါ်ကို ပင့်တင်ရေးရတာကနေ ခုတော့ ဘယ်ကနေညာကို ပြောင်းလဲရေးသားနည်းအဖြစ် တွင်ကျယ်လာပြီး အက္ခရာတွေကို 90′ လှည့်ခဲ့ကြပါတယ်တဲ့။ သူလည်း စတုတ္တ အလှဆုံးထဲပါခဲ့ပါတယ်။

(၅) Hanacaraka (အင်ဒိုနီးရှား ဘာသာစကား) – အင်ဒိုနီးရှား Java ကျွန်းဆွယ်ကနေ ဒီဘာသာစကားကို စတင်ပြီး အနီးနားကျွန်းဆွယ်တွေကို ပျံ့နှံ့ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲ့ဒီနောက်မှာ အင်ဒိုနီးရှား အာဏာပိုင်တွေက 19 နဲ့ 20 ရာစုမှာ အတည်ပြုဖို့ကြံနေတုန်းပဲ ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ဝင်လာပြီး ဂျပန်လူမျိုးတွေရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုတွေကြောင့် Hanacaraka ဘာသာစကား အတည်ပြုဖို့ ပျက်ယွင်းခဲ့ပြီး အဲ့ဒီနောက် Latin ဘာသာစကားကို ပြောင်းလဲအသုံးပြုခဲ့ရပါတယ်။ ခုချိန်ထိ အစိုးရက လမ်း/ တံတားတွေရဲ့ Sign တွေမှာနဲ့ အစိုးရစာသင်ကျောင်းတွေမှာ သင်ကြားဖို့ တိုက်တွန်းနေတုန်းပါပဲ။ သူ့ကို Javanese Alphabet လို့လည်း ခေါ်ပါတယ်။

Lin Maw

Crd

Zawgyi

ႏိုင္ငံ တႏိုင္ငံခ်င္းစီမွာ ကိုယ့္ႏိုင္ငံကိုယ္စားျပဳတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္အလံတခုစီရွိသလိုပဲ အေျခခံ ဘာသာစကားေတြ.. အကၡရာေတြ..သေကၤတေတြလည္း အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိတတ္ၾကပါတယ္။ ၈ ရာစုတည္းက ရွင္သန္ေနထိုင္ခဲ့တဲ့ Phoenician ေတြေခတ္မွာတင္ပဲ အကၡရာသေကၤတေတြ..ဘာသာစကားေတြစတင္ေပၚေပါက္လာေနခဲ့ၿပီေလ။

အဲ့ဒီေနာက္ကေန အီဂ်စ္လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ ေခတ္ကာလမွာလည္း သေကၤတ အကၡရာေတြနဲ႔ ဘာသာစကားေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးက်ယ္ျပန႔္လာရင္း ဒီေန႔ေခတ္မွာဆို ႏိုင္ငံတိုင္းက သူ႔ ဘာသာစကား..စာေပ အကၡရာေတြနဲ႔ရွိေနပါၿပီ။

လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၂၅၀၀ မွာ Latin အကၡရာက ေနရာတိုင္းအႏွံ႔အျပား တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ သုံးခဲ့တာေၾကာင့္ တျခားဘာသာစကားေတြ ေမွးမွိန္ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့ရပါတယ္။ အဲ့ဒီေနာက္ ေရာမ အင္ပါယာေပၚလာၿပီး အကၡရာေတြ သင္ၾကားမႈေျပာင္းလဲလာတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲ့ဒါကလည္း တြက္ခ်က္ရခက္တာမို႔ အဲ့ဒီေနာက္ အကၡရာေတြဘာသာစကားေတြအမ်ားႀကီးေပၚလာပါတယ္။

အဲ့ဒီထဲမွာမွ ဆန္ဖရန္စစၥကိုမွာ အေျခစိုက္တဲ့ ေျမာက္အ‌ေမရိက ဒစ္ဂ်စ္ဒယ္မီဒီယာကုမၸဏီနဲ႔ ခရီးသြားကြန္ယက္ ျဖစ္တဲ့ Matador Network က 2020 မွာ တင္ျပတဲ့ ေဆာင္းပါးအရ အလွဆုံးလို႔သတ္မွတ္ခံရတဲ့ ဘာသာစကား 5 ခု ကေတာ့…

(၁) Burmese (ျမန္မာဘာသာစကား) – ဘယ္ဘက္ကိုၾကည့္ၾကည့္ လုံးလုံးဝိုင္းဝိုင္းေလးနဲ႔ ခ်စ္စရာေကာင္းတဲ့အျပင္ ေခါက္ခ်ိဳးလည္း ညီၿပီး နာရီလက္တံတဖက္တည္းကို လွည့္တဲ့ ဘာသာစကားမို႔ ျမန္မာဘာသာစကားက အလွဆုံးလို႔ နာမည္ႀကီးပါတယ္။ ဗ်ည္း ၃၃ လုံးနဲ႔ သရ ၈ လုံးရွိပါတယ္။

(၂) Sinhalese (သီရိလကၤာစကား) – အက်ယ္ျပန႔္ဆုံး ဘာသာစကားလို႔ လူသိမ်ားပါတယ္။ သူ႔ဆီမွာ အေသးငယ္ဆုံး စာသားေတြ ခြဲေပးတဲ့ အသံကြဲေတာင္ အမ်ိဳး ၅၀ ေလာက္ရွိပါတယ္။ အဲ့ထဲက ၃၈ မ်ိဳးကို ေခတ္မီ စာေရးသားနည္းအတြက္ သုံးပါတယ္။ သူ႔ဆီမွာလည္း Sanskrit နဲ႔ အိႏၵိယဘက္က ေမြးစားထားတဲ့ Pali ဆိုၿပီး ၂မ်ိဳးထပ္ကြဲပါတယ္။

(၃) Georgian (ေဂ်ာ္ဂ်ီယာဘာသာစကား) – တူရကီနဲ႔ ႐ုရွားႏိုင္ငံၾကားမွာရွိေပမယ့္ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာႏိုင္ငံမွာလည္း သူ႔ကိုယ္ပိုင္ ဘာသာစကားနဲ႔သူပါ။ သူ႔ ဘာသာစကားေရာ အကၡရာေရာက ႐ုရွားဘက္က လႊမ္းမိုးမႈကို ခံခဲ့ရပုံတူပါတယ္။ ဗ်ည္းအကၡရာ ၃၈ လုံးရွိေပမယ့္ ၅ လုံးကေတာ့ ေခတ္မမီေတာ့ဘူးလို႔ဆိုပါတယ္။ ေရးဆြဲနည္းကေတာ့ ဘယ္မွညာသို႔ ေရးရတာျဖစ္ပါတယ္။

(၄) Tagalog (ဖိလစ္ပိုင္ဘာသာစကား) – Indo European ဘာသာစကားကေန ကြဲထြက္လာတဲ့ Tagalog ဘာသာစကားက ခုေနာက္ပိုင္းသုံးတဲ့ Spanish စကားမတိုင္ခင္ ဦးဦးဖ်ားဖ်ားေပၚတဲ့ ဘာသာစကားပါ။ သူ႔ကို ေရးနည္းကေတာ့ နဂိုက ေအာက္ကေန အေပၚကို ပင့္တင္ေရးရတာကေန ခုေတာ့ ဘယ္ကေနညာကို ေျပာင္းလဲေရးသားနည္းအျဖစ္ တြင္က်ယ္လာၿပီး အကၡရာေတြကို 90′ လွည့္ခဲ့ၾကပါတယ္တဲ့။ သူလည္း စတုတၱ အလွဆုံးထဲပါခဲ့ပါတယ္။

(၅) Hanacaraka (အင္ဒိုနီးရွား ဘာသာစကား) – အင္ဒိုနီးရွား Java ကြၽန္းဆြယ္ကေန ဒီဘာသာစကားကို စတင္ၿပီး အနီးနားကြၽန္းဆြယ္ေတြကို ပ်ံ႕ႏွံ႔ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ဒီေနာက္မွာ အင္ဒိုနီးရွား အာဏာပိုင္ေတြက 19 နဲ႔ 20 ရာစုမွာ အတည္ျပဳဖို႔ႀကံေနတုန္းပဲ ဒုတိယ ကမာၻစစ္ဝင္လာၿပီး ဂ်ပန္လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈေတြေၾကာင့္ Hanacaraka ဘာသာစကား အတည္ျပဳဖို႔ ပ်က္ယြင္းခဲ့ၿပီး အဲ့ဒီေနာက္ Latin ဘာသာစကားကို ေျပာင္းလဲအသုံးျပဳခဲ့ရပါတယ္။ ခုခ်ိန္ထိ အစိုးရက လမ္း/ တံတားေတြရဲ႕ Sign ေတြမွာနဲ႔ အစိုးရစာသင္ေက်ာင္းေတြမွာ သင္ၾကားဖို႔ တိုက္တြန္းေနတုန္းပါပဲ။ သူ႔ကို Javanese Alphabet လို႔လည္း ေခၚပါတယ္။

Lin Maw

Crd